Τριετίες: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν εργοδότες και εργαζόμενοι
Η εφαρμογή των τριετιών είναι υποχρεωτική και πρόκειται για εν ισχύ νόμο του κράτους, με εφαρμογή. επίσημα, από την 1η Ιανουαρίου του 2024.
Απαιτείται γνωστοποίηση των συνθηκών (μη ενεχομένου του εργοδότου για τον προηγούμενο χρόνο), εκτός αν αποδειχθεί ότι ο ίδιος ο εργοδότης έχει με άλλο τρόπο λάβει γνώση των συνθηκών αυτών.
O χρόνος προϋπηρεσίας των εργαζομένων είναι προϋπόθεση για την καταβολή του επιδόματος προϋπηρεσίας, εφ’ όσον αποδεδειγμένα τη γνωστοποιεί ο εργαζόμενος στον εργοδότη.
Η δε γνωστοποίηση αποδεικνύεται με σχετική βεβαίωση και σφραγίδα του εργοδότη σε ακριβές αντίγραφο της προϋπηρεσίας, ή με αποδεικτικό επίδοσης δικαστικού επιμελητή.
Για να καταγραφεί η προϋπηρεσία που έχει ο μισθωτός, υποχρεώνεται αυτός να προσκομίσει τα αποδεικτικά στοιχεία
Στην περίπτωση που ο νεοπροσληφθείς μισθωτός αδυνατεί να καταθέσει άμεσα, με την πρόσληψή του όλα εκείνα τα αποδεικτικά στοιχεία που πιστοποιούν την προϋπηρεσία του, τότε οφείλει να συμπληρώσει υπεύθυνη δήλωση, στην οποία να αναφέρει όλα εκείνα τα στοιχεία που αφορούν τόσο την προϋπηρεσία του, όσο και την οικογενειακή του κατάσταση.
Ταυτόχρονα οφείλει να δεσμευτεί εγγράφως ότι θα προσκομίσει τα αποδεικτικά αυτά στοιχεία μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Γενική διάταξη που να θέτει προθεσμία στο μισθωτό, μέσα στα χρονικά όρια της οποίας να οφείλει να προσκομίσει τα αποδεικτικά στοιχεία της προϋπηρεσίας του, δεν υπάρχει.
Εάν, με τα πιστοποιητικά αποδεικνύεται υπηρεσία μεγαλύτερη της δηλωθείσας ή υποβληθούν πιστοποιητικά προϋπηρεσίας χωρίς να έχει κατατεθεί σχετική δήλωση κατά την πρόσληψη, το δικαίωμα για την απόληψη του -βάσει της προϋπηρεσίας αυτής- υψηλότερου μισθού, γεννάται από της καταθέσεως των πιστοποιητικών αυτών.
Επομένως, προϋπόθεση για τη θεμελίωση της κατά του εργοδότη αξίωσης προς καταβολή επιδόματος προϋπηρεσίας, την οποία παρέσχε ο μισθωτός σε άλλους εργοδότες, είναι η γνωστοποίηση σε αυτόν της εν λόγω προϋπηρεσίας και της χρονικής της διάρκειας. Δηλαδή, η υποχρέωση του εργοδότη για την καταβολή των αυξημένων αποδοχών αρχίζει από την ημερομηνία γνωστοποίησης της προϋπηρεσίας εκ μέρους του εργαζομένου.
Η μόνη περίπτωση αναδρομικής υποχρέωσης καταβολής του επιδόματος προϋπηρεσίας είναι η περίπτωση, κατά την οποία ο εργαζόμενος υποβάλλει υπεύθυνη δήλωση για την προϋπηρεσία του και προσκομίσει στη συνέχεια τα σχετικά αποδεικτικά. Σε αυτή την περίπτωση, η υποχρέωση του εργοδότη εκκινεί από την ημερομηνία υποβολής της υπεύθυνης δήλωσης.
Όμως, εάν πρόκειται για προϋπηρεσία στον ίδιο εργοδότη, ο τελευταίος οφείλει οίκοθεν να καταβάλλει το νόμιμο μισθό της αντίστοιχης μισθολογικής κλίμακας με βάση την προϋπηρεσία (Α.Π. 80/2013). Σε περίπτωση που η προϋπηρεσία ήταν σε άλλους εργοδότες, ο υπολογισμός αυτής αρχίζει από την κατά τα παραπάνω υποβολή στον εργοδότη των σχετικών πιστοποιητικών.
Στις περιπτώσεις εκείνες, που γεννηθεί υποχρέωση καταβολής επιδόματος προϋπηρεσίας, και παρά ταύτα δεν καταβληθούν οι αυξημένες αποδοχές, η μη καταβολή τους αντιμετωπίζεται με την ίδια βαρύτητα της μη καταβολής δεδουλευμένων αποδοχών.
Η παράβαση αυτή επισείει δηλαδή για τον εργοδότη επιτόπιο πρόστιμο ύψους 800 ευρώ για κάθε εργαζόμενο στον οποίο δεν καταβάλλονται οι τριετίες που δικαιούται.
Πέραν αυτών όμως, επειδή η μη καταβολή τριετίας σε κατώτατο μισθό θα συνεπάγεται αυτόματα και μη καταβολή του νόμιμου μισθού όπως θα έπρεπε να έχει διαμορφωθεί με τις τριετίες, προβλέπεται επιπλέον εφάπαξ πρόστιμο.
Η εν λόγω παράβαση χαρακτηρίζεται ως πολύ υψηλή και επιβάλλονται τα υψηλότερα πρόστιμα, τα οποία κυμαίνονται από 1.800 € για επιχειρήσεις ως 11 ατόμων και ανεβαίνει στα 8.000 € για επιχειρήσεις άνω των 251 εργαζομένων. Η επιπλέον «ποινή» είναι ενιαία και όχι ανά εργαζόμενο.
Οι έλεγχοι για την καταβολή των τριετιών είναι είτε αυτεπάγγελτοι, στο πλαίσιο των ελέγχων που πραγματοποιεί η Αρχή για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, είτε κατόπιν καταγγελίας εργαζομένου, περί μη καταβολή τριετίας. Η καταγγελία μπορεί να είναι είτε επώνυμη, είτε και ανώνυμη και σε κάθε περίπτωση οι Επιθεωρητές οφείλουν να ελέγξουν τα καταγγελλόμενα.
Έτσι, ένας επιχειρηματίας θα καταβάλει 800 ευρώ πρόστιμο για κάθε εργαζόμενο που δεν θα του έχει καταβάλει την προβλεπόμενη προσαύξηση με τη συμπλήρωση τριετίας και ταυτόχρονα θα του επιβληθεί και πρόστιμο ανάλογα με τον αριθμό των απασχολουμένων.
Οι επιχειρήσεις που δεν θα καταβάλουν τις τριετίες θα πληρώσουν 800 ευρώ για κάθε εργαζόμενο και επιπλέον, τα εξής πρόστιμα:
α. Σε επιχείρηση / εργοδότη που απασχολεί από 1 έως 10 άτομα προσωπικό στον ελεγχόμενο τόπο εργασίας, το συνολικό πρόστιμο για κάθε παράβαση ανέρχεται σε 1.800 ευρώ.
β. Σε επιχείρηση / εργοδότη που απασχολεί από 11 έως 20 άτομα προσωπικό, το συνολικό πρόστιμο για κάθε παράβαση ορίζεται σε 2.000 ευρώ.
γ. Σε επιχείρηση / εργοδότη που απασχολεί από 21 έως 50 άτομα προσωπικό, το συνολικό πρόστιμο για κάθε παράβαση ορίζεται σε 3.000 ευρώ.
δ. Σε επιχείρηση / εργοδότη που απασχολεί από 51 έως 150 άτομα προσωπικό, το συνολικό πρόστιμο για κάθε παράβαση ορίζεται σε 4.000 ευρώ.
ε. Σε επιχείρηση / εργοδότη που απασχολεί από 151 έως 250 άτομα προσωπικό, το συνολικό πρόστιμο για κάθε παράβαση ορίζεται σε 6.000 ευρώ.
στ. Σε επιχείρηση / εργοδότη που απασχολεί από 251 άτομα και άνω προσωπικό, το συνολικό πρόστιμο για κάθε παράβαση ορίζεται σε 8.000 ευρώ.
Επισημαίνεται ότι οι τριετίες ισχύουν για τους εργαζομένους που πληρώνονται με τον κατώτατο μισθό τόσο για τους πλήρως όσο και τους μερικώς απασχολουμένους κατά αναλογία. Δηλαδή, ο πλήρους απασχόλησης μισθωτός που θα χτίσει μια τριετία μέσα στο 2024 θα πάρει ένα 10% επάνω στα 780 ευρώ, δηλαδή αύξηση 78 ευρώ τον μήνα ή 1.092 ευρώ σε ετήσια βάση για 14 μισθούς. Αντίστοιχα, όταν χτιστεί η δεύτερη τριετία, ο μισθός θα ανέλθει στα 936 ευρώ, ενώ έπειτα από 9 έτη προϋπηρεσίας, τρεις τριετίες, ο μισθός θα φτάσει στα 1.014 ευρώ.
Σημειώνεται ότι στις μηνιαίες αποδοχές για τον έλεγχο των τριετιών δεν συνυπολογίζονται άλλα επιδόματα (π.χ. γάμου) ούτε οι αμοιβές πέραν του μισθού (π.χ. υπερωρίες). Όσοι εισήλθαν στην αγορά εργασίας μετά τις 14/2/2012 θα αρχίσουν να χτίζουν το δικαίωμα επιδόματος για πρώτη φορά.
Ποιοι έχουν το δκαίωμα αύξησης από τριετίες
O πλήρους απασχόλησης μισθωτός που θα φτιάξει μια τριετία μέσα στο 2024 θα πάρει ένα 10% επάνω στα 780 ευρώ, δηλαδή αύξηση 78 ευρώ τον μήνα ή 1.092 ευρώ σε ετήσια βάση για 14 μισθούς. Αντίστοιχα ο μερικώς απασχολούμενος με σύμβαση 390 ευρώ για 4ωρη εργασία θα πάρει, αν έχει τριετία μέσα στο 2024, προσαύξηση 39 ευρώ.
Περισσότερο κερδισμένοι είναι οι μισθωτοί που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό και θα συμπληρώσουν τριετία εντός του 2024, καθώς θα επωφεληθούν με ετήσια αύξηση έως 1.092 ευρώ.
Ωφελούνται όμως και όσοι έχουν κλαδική, επιχειρησιακή ή και ατομική σύμβαση χωρίς να λαμβάνουν την προσαύξηση προϋπηρεσίας, που προέβλεπε η σύμβασή τους λόγω του «παγώματος», ή επειδή η σύμβαση έληξε, δεν ανανεώθηκε και μετατράπηκε σε ατομική χωρίς επίδομα προϋπηρεσίας στον νέο μισθό.
Οι αυξήσεις που έρχονται από 1/1/2024 συνδέονται με την προϋπηρεσία που είχε σταματήσει να προσμετράται για την προσαύξηση των αποδοχών όλων των εργαζομένων μετά τις 14/2/2012 με ειδική νομοθετική διάταξη του δεύτερου Μνημονίου (6η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου14/2/2012).
Αναλυτικότερα από 1.1.2024
Α. Για όσους εισήλθαν στην αγορά εργασίας μετά τις 14.2.2012 θα αρχίσουν να χτίζουν το δικαίωμα επιδόματος για πρώτη φορά.
Ενας εργαζόμενος που σήμερα αμείβεται με τον κατώτατο από 1.1.2024 θα τρέχει ο χρόνος του και θα δικαιούται αναλόγως την προϋπηρεσία του 10% ανά τριετία Δηλαδή 780 ευρώ για 0 ως 3 χρόνια, 858 ευρώ για 3 έως 6 χρόνια, 936 ευρώ για 6 έως 9 χρόνια και 1.014 με πάνω από 9 έτη
Για αυτούς που είχαν προσληφθεί πριν την 14.2.2012
1) Εργαζόμενος με πρόσληψη προ του 2012 και προϋπηρεσία 2 χρόνων: Το δικαίωμα ωρίμανσης της 1ης τριετίας ενεργοποιείται 1.1.2024 και καθίσταται πληρωτέο με τη συμπλήρωση τριετίας την 1.1.2025 με αύξηση 10% επί του τότε ισχύοντος βασικού μισθού.
2) Εργαζόμενος με πρόσληψη προ του 2012 και προϋπηρεσία 5 χρόνων: Το δικαίωμα ωρίμανσης της 2ης τριετίας ενεργοποιείται 1.1.2024 και καθίσταται πληρωτέο με τη συμπλήρωση εξαετίας την 1.1.2025 με αύξηση 20% επί του τότε ισχύοντος βασικού μισθού (πχ με σημερινές τιμές 780+780×0,2=936).
3) Εργαζόμενος με πρόσληψη προ του 2012 και προϋπηρεσία 8 χρόνων: Το δικαίωμα ωρίμανσης της 1ης τριετίας ενεργοποιείται 1.1.2024 και καθίσταται πληρωτέο με τη συμπλήρωση εννιαετίας την 1.1.2025 με αύξηση 30% επί του τότε ισχύοντος βασικού μισθού (πχ με σημερινές τιμές 780+780×0,3=1014)
Σε περίπτωση συλλογικών συμβάσεων τα παραπάνω όρια προσαρμόζονται ανάλογα με τον ισχύοντα σε επίπεδο βασικού μισθού και κλίμακας προσαυξήσεων.
Σε περίπτωση επίσης που οι εργαζόμενοι έχουν ήδη δει αυξήσεις στους μισθούς ενδιαμέσως από το 2012 έως το 2023, και υπερβαίνουν τα σημερινά ισχύοντα είτε στον κατώτατο είτε σε αυτά που ορίζονται στις ΣΣΕ τότε συμψηφίζονται με τα καταβαλλόμενα.
Έτσι:
– Για όσους εργαζόμενους αμείβονται με τον κατώτατο νομοθετημένο μισθό ή ημερομίσθιο, ως χρόνος προϋπηρεσίας αναγνωρίζεται ο χρόνος εξαρτημένης σύμβασης ή σχέσης εργασίας, που έχει διανυθεί σε οποιονδήποτε εργοδότη και σε οποιαδήποτε ειδικότητα πριν από τη 14η.2.2012 και μετά από την 1η.1.2024. Η κατά τα ανωτέρω προσαύξηση λόγω προϋπηρεσίας καθορίζεται ως εξής:
α) Για τους υπαλλήλους με εξαρτημένη σχέση εργασίας, σε ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως τρεις (3) τριετίες και συνολικά σε ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%) για προϋπηρεσία εννέα (9) ετών και άνω.
β) Για τους εργατοτεχνίτες, με εξαρτημένη σχέση εργασίας σε ποσοστό πέντε τοις εκατό (5%) για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως έξι (6) τριετίες και συνολικά τριάντα τοις εκατό (30%) για προϋπηρεσία δεκαοκτώ (18) ετών και άνω.
– Ο χρόνος εργασίας που έχει διανυθεί έως την 14.2.2012 (ή θα διανυθεί από 1.1.2024 και μετά) με καθεστώς μερικής απασχόλησης, λαμβάνεται υπόψη ως χρόνος προϋπηρεσίας για τους σκοπούς του άρθρου 33 του ν.5053/2023, με τον ίδιο τρόπο που λαμβάνεται υπόψη και για τον συγκρίσιμο εργαζόμενο, δηλαδή τον αντίστοιχο εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης της παρ. 2/β΄ του άρθρου 2 του ν.3846/2010 (Α΄ 66) όπως ισχύει. Για τον υπολογισμό της προϋπηρεσίας αυτής, μερική απασχόληση που αντιστοιχεί στον κανονικό (νόμιμο ή συμβατικό) ημερήσιο χρόνο τού ως άνω αναφερόμενου συγκρίσιμου εργαζόμενου, αντιστοιχεί σε μία ημέρα προϋπηρεσίας.
– Αν οι καταβαλλόμενες τακτικές αποδοχές είναι υπέρτερες των νόμιμων αποδοχών, οι αυξήσεις, οι προσαυξήσεις και τα ποσά εν γένει που προκύπτουν από την εφαρμογή των ανωτέρω, συμψηφίζονται με τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ καταβαλλόμενων και νόμιμων αποδοχών, με την καταβολή της οποίας εξοφλούνται ολοσχερώς ή μερικώς.
– Για το δε χρονικό διάστημα από τη 14η.2.2012 έως και την 31η.12.2023 καμία αξίωση δεν γεννάται, ούτε οφείλονται αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως αναφέρονται ανωτέρω, ούτε επιτρέπεται να υπολογιστεί προϋπηρεσία που έχει διανυθεί από τη 14η.2.2012 έως και την 31η.12.2023.