Ηθική Βλάβη και Ψυχική Οδύνη : δύο έννοιες που συγχέονται Οι περισσότεροι από εμάς συνήθως μπερδεύουμε τις έννοιες Ηθική Βλάβη και Ψυχική Οδύνη και ίσως θεωρούμε ότι πρόκειται για το ίδιο πράγμα. Ωστόσο δεν είναι έτσι, καθώς έχουν κοινά θέματα αλλά και διακριτές διαφορές. Θα λέγαμε ότι η Ψυχική Οδύνη (ως μερικότερη έννοια) περιλαμβάνεται στην Ηθική Βλάβη (που είναι έννοια ευρύτερη). Γενικότερα μιλώντας, η ζημία, που μπορεί να υποστεί κάποιος μπορεί να είναι υλική και μη υλική (δηλαδή ηθική). Στην πρώτη περίπτωση η ζημία είναι χειροπιαστή και εύκολα μετρήσιμη, πχ μου χρωστάς 5.000 Ευρώ από δάνειο που σου έδωσα ή 2.000 Ευρώ από εργασία για την οποία δεν πληρώθηκα όπως είχαμε συμφωνήσει, ή 10.000 Ευρώ όσο δηλ. είναι η αξία επισκευής του αυτοκινήτου μετά από τρακάρισμα κλπ. Ο Νόμος ωστόσο ορίζει ότι, εκτός από τις υλικές ζημίες, υπάρχει και η ηθική βλάβη, η οποία δεν είναι άμεσα αποτιμητή σε χρήμα και εναπόκειται στο Δικαστήριο να προσδιορίσει το ύψος της : πρόκειται για εκείνες τις περιπτώσεις, όπου βλάπτονται έννομα αγαθά, όπως η προσωπικότητα, η σωματική υγεία και ακεραιότητα, η υπόληψη, η τιμή κλπ ενός ανθρώπου. ΗΘΙΚΗ ΒΛΑΒΗ Για να υπάρξει ηθική βλάβη, απαιτείται μία παράνομη και υπαίτια πράξη (δόλος ή αμέλεια) εναντίον μας, δηλαδή μία άδικη πράξη, η οποία δεν είναι απαραίτητα και Ποινικό αδίκημα, η οποία και μας προξενεί ψυχική ταλαιπωρία και πόνο, στρες και γενικά δυσάρεστα συναισθήματα, για σύντομο ή και για μεγάλο χρονικό διάστημα : πχ ένας δημόσιος προπηλακισμός, με χειροδικία, ύβρεις κλπ δεν έχει τόσο μακροχρόνιες συνέπειες όσο, πχ, ένας ακρωτηριασμός ή μία άλλη αναπηρία συνεπεία ατυχήματος (τροχαίο, εργατικό κλπ). Το Δικαστήριο, για να προσδιορίσει το ύψος της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης (όπως λέγεται) συνεπεία ηθικής βλάβης, δεν αποφασίζει αυθαίρετα, αλλά εξετάζει : το μέγεθος της βλάβης το βαθμό υπαιτιότητας του δράστη και την οικονομική κατάσταση των μερών (γι’ αυτό σε υποθέσεις πχ συκοφαντικής δυσφήμισης δια του Τύπου, οι παθόντες ζητούν τρελά ποσά εκατομμυρίων Ευρώ από τα κανάλια, εφημερίδες κλπ που υποτίθεται ότι τουλάχιστον είναι οικονομικά εύρωστα) Έτσι αν πχ πέσω θύμα συκοφάντησης ή προσβληθεί η προσωπικότητά μου με οποιοδήποτε τρόπο ή πάθω σωματική βλάβη από ιατρικό λάθος, ατύχημα κλπ, πρόκειται για ενδεικτικές περιπτώσεις, όπου δικαιούμαι να ζητήσω χρηματική αποκατάσταση λόγω ηθικής βλάβης. ΨΥΧΙΚΗ ΟΔΥΝΗ Η ψυχική οδύνη, είναι έννοια μερικότερη, διότι προϋποθέτει αποκλειστικά τη θανάτωση προσώπου, είτε σκόπιμα (ανθρωποκτονία) είτε από αμέλεια (τροχαίο, ιατρικό λάθος, εργατικό ατύχημα κλπ) και φυσικά δεν επιδικάζεται στο ..(νεκρό) θύμα, αλλά στους οικείους του. Ο Νόμος λαμβάνει υπ’όψη του την στενή οικογένεια του θύματος (κατα κανόνα σύζυγο, γονείς, παιδιά). Εχει κριθεί ότι πχ δεν δικαιούνται αποζημίωση, λόγω ψυχικής οδύνης, οι θείοι και θείες του θύματος. Σε κάθε περίπτωση, είναι προφανές ότι τα ποσά για ψυχική οδύνη είναι, κατά κανόνα, μεγαλύτερα από εκείνα που επιδικάζονται σε περιπτώσεις απλής ηθικής βλάβης, διότι ο θάνατος είναι ένα βίαιο γεγονός, που δεν αλλάζει και μας στερεί αγαπημένα πρόσωπα και δημιουργεί μια συνεχή κατάσταση έλλειψης και στενοχώριας. Να σημειωθεί τέλος ότι αποζημίωση λόγω ψυχικής οδύνης δε δικαιούνται μόνο τα ενήλικα τέκνα ή όσα είναι σε θέση να καταλαβαίνουν τι ακριβώς συμβαίνει, αλλά ακόμα και τα νήπια και τα έμβρυα (εφόσον γεννηθούν !) μετά πχ τη θανάτωση του πατέρα τους, ακριβώς διότι θα στερηθούν την παρουσία του πατέρα τους και θα υποχρεωθούν να μεγαλώσουν ορφανά. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΓΙΑ ΨΥΧΙΚΗ ΟΔΥΝΗ: Αποζημίωση ψυχικής οδύνης καταβάλλεται σε σχεδόν όλες τις περιπτώσεις προσωπικής βλάβης, αλλά και σε κάποιες άλλες περιπτώσεις. Ωστόσο, στο θέμα του ποιος παίρνει πόσα, οι διαφορές ανάμεσα στις αγορές είναι τεράστιες. Ποιες είναι οι διαφαινόμενες τάσεις και τι σημαίνει αυτό για τους ασφαλιστές ευθύνης; Συνήθως είναι πολύ εύκολο να εκτιμηθεί η ζημιά στην περιουσία που προκαλείται από ένα ατύχημα. Αν ένα άτομο τραυματιστεί σοβαρά, τα πράγματα είναι λίγο πιο πολύπλοκα. Ποια είναι η απώλεια μελλοντικού εισοδήματος. Ποιος δικαιούται αποζημίωση ψυχικής οδύνης; Ενώ η αποζημίωση του άμεσου θύματος προσωπικής βλάβης για ψυχική οδύνη είναι αδιαμφισβήτητη, δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει διάκριση ανάμεσα στα άμεσα θύματα και τα έμμεσα θύματα: για παράδειγμα, αν κάποιος υποστεί ψυχολογικό τραύμα επειδή έγινε μάρτυρας ενός σοβαρού δυστυχήματος ή έμαθε για το θάνατο οικείου του. Κριτήρια προσδιορισμού αποζημιώσεων για ψυχική οδύνη. Τα κριτήρια προσδιορισμού αποζημιώσεων για ψυχική οδύνη μπορεί είτε να περιορίζονται σε αυτά που σχετίζονται με τον απαιτητή και τη βλάβη που υπέστη ο απαιτητής ή μπορεί να περιλαμβάνουν επίσης και πτυχές σχετικές με τον υπαίτιο. Σε όλες τις δικαιοδοσίες, βασικό κριτήριο υπολογισμού της αποζημίωσης για ψυχική οδύνη είναι η σοβαρότητα της βλάβης και οι συνέπειές της για το θύμα: ο βαθμός και η διάρκεια των προβλημάτων υγείας και οι περιορισμοί στην καθημερινή του ζωή, η ύπαρξη μόνιμης βλάβης, ο βαθμός αισθητού πόνου, επιπλοκές στη διαδικασία αποκατάστασης, το εύρος της απαραίτητης ιατρικής θεραπείας και οι σχετικοί κίνδυνοι, η χρονική διάρκεια που το θύμα χρειάστηκε να παραμείνει στο νοσοκομείο, η αναγκαιότητα να εγκαταλείψει ή να περιορίσει την ενασχόλησή του με χόμπι ή επαγγελματικές δραστηριότητες, η γνώση που έχει το θύμα αναφορικά με το πόσο απελπιστική είναι η κατάστασή του, ή, σε μερικές δικαιοδοσίες.