Στην Ελλάδα ο τουρισμός αποτελεί τον σημαντικότερο κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, όπως φαίνεται άλλωστε από την συμβολή του στο ΑΕΠ αλλά και από τις θέσεις εργασίας που παρέχει καθώς είναι αναμφισβήτητο πως είναι ο κύριος παράγοντας της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Σύμφωνα με 62ο Στατιστικό Δελτίο του ΣΕΤΕ (2020), το έτος 2019, η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση αυξήθηκε κατά +1,2 εκατ./+4,1% και διαμορφώθηκε, σε 31,3 εκατ. ταξιδιώτες, έναντι 30,1 εκατ. ταξιδιωτών το 2018, με τις ταξιδιωτικές εισπράξεις να αυξάνονται κατά +12,8% σε σύγκριση με το 2018 και διαμορφώθηκαν, στα 18,2 δισ.
Μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2020 οι αεροπορικές αφίξεις από το εξωτερικό εμφάνισαν αύξηση σε σύγκριση με το 2019, επαληθεύοντας τις προβλέψεις για αύξηση των αφίξεων.
Αντιθέτως στα τέλη του μήνα και στην αρχή του Μαρτίου άρχισε η εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων COVID-19 τόσο στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα. Αυτό που ακολούθησε είναι γνωστό σε όλους, η αρχή μιας πολύ μεγάλης κρίσης στην Ελλάδα και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Δηλαδή με απλά λόγια είναι σα να πάγωσε όλη η χώρα την στιγμή που ετοιμαζόταν για μια ακόμα καλή τουριστική χρονιά.
Αυτήν τη στιγμή το πρωτεύον θέμα είναι η Δημόσια Υγεία και η αντιμετώπιση της κρίσης χωρίς να γίνουν βιαστικές κινήσεις, παρόλο που στην Ελλάδα είναι απαραίτητη η όσο το δυνατόν συντομότερη λήξη των περιοριστικών μέτρων και η έναρξη της τουριστικής περιόδου, με σκοπό την επαναφορά των θέσεων εργασίας και την στήριξη της οικονομίας.
Το χειρότερο σενάριο θα ήταν η διασπορά του COVID-19 στην νησιωτική Ελλάδα
Τα στάδια της κρίσης και ο κύκλος ζωής που έχει:
α. Πριν την κρίση (Διαμόρφωση της κατάστασης)
β. Στην Οξεία φάση
γ. Στη Φάση αντιμετώπισης των επιπτώσεων
δ. Στη Φάση ανάκαμψης – επίλυσης – ομαλοποίησης
κατά τη γνώμη μου τώρα είμαστε ενδιάμεσα από την οξεία και αντιμετώπησης των επιπτώσεων της κρίσης στο πλέον κρίσιμο σημείο για τον τουρισμό μας.
Είναι ένα διαφορετικό καλοκαίρι τι κάναμε – τι κανουμε- τι μπορούμε να κάνουμε;
1.Οικονομικά μέτρα, και πρακτικές
- Κουπόνια εξαργύρωσης έναντι ακυρωτικών:
Με νομοθετική ρύθμιση, αντί επιστροφής χρημάτων, οι τουριστικές επιχειρήσεις θα δίνουν κουπόνια εξαργύρωσης (vouchers) ισχύος 18 μηνών στους πελάτες που είχαν κάνει κρατήσεις και λόγω κορωνοϊού ακυρώνονται. Το voucher θα αντικαθιστά το ποσό που θα πρέπει να επιστραφεί και όταν περάσει η περίοδος των 18 μηνών, εφόσον δεν έχει χρησιμοποιηθεί, η επιχείρηση οφείλει να επιστρέψει το ποσό στον καταναλωτή.
Ο ΣΕΤΕ απευθύνει σύσταση προς τις επιχειρήσεις για μία επιπλέον παροχή στον πελάτη (π.χ. επιπλέον υπηρεσίες ή ένα χρηματικό bonus στην αρχική αξία της κράτησης), με το σκεπτικό ότι το εργαλείο αυτό θα είναι μία μορφή άμεσης στήριξης του πελάτη προς την επιχείρηση και αυτός θα έχει κίνητρο να το χρησιμοποιήσει. Η χρησιμότητα των vouchers είναι πολλαπλή: α) θα δώσουν δυνατότητα στις τουριστικές επιχειρήσεις να διαχειριστούν το πρόβλημα ρευστότητας από τυχόν μαζικές επιστροφές χρημάτων, β) μεταθέτουν τη ζήτηση για πιθανή πελατεία για αργότερα, εξυπηρετώντας και τον στόχο της επιμήκυνσης της σεζόν, γ) διαφυλάσσουν τη φήμη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, αφού όλοι είναι -τρόπον τινά- ευχαριστημένοι.
2 Στροφή σε νέες αγορές:
Από τις πέντε βασικές αγορές (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία και ΗΠΑ) της Ελλάδας πέρυσι δεχτήκαμε συνολικά 11,8 εκατομμύρια επισκέπτες, ήτοι το 1/3 επί του συνόλου των 34 εκατομμυρίων (μαζί με την κρουαζιέρα) του 2019. Τα συνολικά έσοδα, με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ, από τις πέντε αυτές αγορές ήταν στα 8,8 δισ. ευρώ από το σύνολο των 18,18 δισ. ευρώ του 2019 και τώρα, με δεδομένα τα έντονα υγιειονομικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν -πλην Γερμανίας-, αυτά τα νούμερα είναι στον αέρα.
Ο ΣΕΤΕ εκτιμά ότι για φέτος η Ελλάδα θα μπορούσε να στραφεί σε λιγότερο παραδοσιακές για τη χώρα αγορές εισερχόμενου τουρισμού, οι οποίες όμως θα μπορούσαν να καλύψουν ένα μέρος των απωλειών από τη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ, ο Λίβανος, οι αραβικές χώρες, η Κύπρος, ενώ ερωτηματικό υφίσταται για τη Ρωσία, όπου δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο το υγιειονομικό ζήτημα. Ενδεικτικά, για το Ισραήλ η Ελλάδα, με 700.000 επισκέπτες πέρυσι, κατατάσσεται ως 3ος σημαντικότερος, σε προτίμηση, τουριστικός μεσογειακός προορισμός, μετά τη Γαλλία και την Ιταλία.
3 Αναπροσαρμογή προγράμματος αεροπορικών:
Η στροφή σε νέους προορισμούς θα χρειαστεί και την πλήρη ανατροπή και αναπροσαρμογή του προγράμματος όπως είχε σχεδιαστεί από τις αεροπορικές εταιρείες ήδη από το τέλος του 2019 και στηριζόταν σε τελείως διαφορετικά δεδομένα. Προορισμοί κομβικοί για τον ελληνικό τουρισμό με πολύ συχνά δρομολόγια, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία ή η Ιταλία, θα πρέπει να φύγουν προσωρινά μερικώς από το κάδρο και να προστεθούν άλλοι. Από την πλευρά τους, οι αεροπορικές, για έναν «ώριμο» τουριστικό προορισμό όπως η Ελλάδα, που μάλιστα θα έχει χειριστεί (αν συνεχιστούν οι σημερινοί ρυθμοί) σωστά το υγιειονομικό σκέλος, «όταν τους δοθεί η δυνατότητα να πετάξουν κι όταν διαπιστώσουν ζήτηση θα προσαρμόσουν ανάλογα τα προγράμματά τους», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σημειωτέον ότι περί τα 22 εκατομμύρια από το σύνολο των 34 εκατομμυρίων αφίξεων έρχονται με αεροπλάνο. Για όλο το οικοσύστημα των αερομεταφορών (αεροπορικές, αεροδρόμια, επίγεια εξυπηρέτηση), οι φορείς ετοιμάζονται να υποβάλουν προτάσεις για ειδική ανταγωνιστικότητα χρεώσεων υποδομών για τη διετία 2020-2021.
4 Οδικός τουρισμός:
Κοντά στο 30% επί του συνόλου των τουριστών της Ελλάδας επισκέπτονται τη χώρα οδικώς, με τον οδικό τουρισμό το 2019 να αντιστοιχεί σε 12,3 εκατομμύρια αφίξεις (-1,8% έναντι του 2018), νούμερο καθόλου ευκαταφρόνητο. Αν και οι οδικοί τουρίστες δεν θεωρούνται «ακριβοί» τουρίστες, οι προερχόμενοι κυρίως από τα Βαλκάνια μπορεί να αποτελέσουν και αυτοί ένα από τα όπλα της φετινής τουριστικής σεζόν.
5 Εσωτερικός τουρισμός:
Ο εσωτερικός τουρισμός, αν και έχει απαξιωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και της μείωσης των εισοδημάτων του Ελληνα, μπορεί να αποτελέσει στη δεδομένη συγκυρία την κατάλληλη γέφυρα στο στάδιο της επανεκκίνησης».
Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Τουρισμού επεξεργάζεται πλάνο στήριξης του εσωτερικού τουρισμού: «Υπήρχαν προγράμματα κοινωνικού τουρισμού, τα οποία θα αναβιώσουμε και θα ενισχύσουμε». Επισημαίνεται εδώ ότι στα χρόνια της κρίσης ο εσωτερικός τουρισμός αντιστοιχούσε σε μία δαπάνη πέριξ του 1,5 δισ. ευρώ, με το μερίδιο επί των συνολικών διανυκτερεύσεων να είναι κοντά στο 10% (το υπόλοιπο αφορά τους ξένους).
Σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία για παράδειγμα, όπου τα αντίστοιχα ποσοστά είναι στο 50%-50% και το διεθνές κομμάτι για το 2020 θεωρείται χαμένο στο 100%, η εγχώρια ζήτηση είναι πολύ σημαντική για την ενίσχυση του κλάδου τη φετινή χρονιά.
6 Μοντέλο «πιστοποιημένων» τουριστών:
Όλα τα σενάρια είναι στο τραπέζι για το μοντέλο «πιστοποιημένων» τουριστών που θα εισέρχονται στη χώρα μετά την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών – και φυσικά εξετάζεται και το τι μελετούν και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, όταν αποφασιστεί η άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον κ. Ρέτσο, οι Γερμανοί για το στάδιο της επανεκκίνησης της οικονομίας εξετάζουν μέτρα όπως τα μαζικά τεστ και τα λεγόμενα πιστοποιητικά υγείας.
Οι Γάλλοι ανακοίνωσαν ήδη από τις 6 Απριλίου ότι θέτουν σε εφαρμογή για όποιον ταξιδιώτη επιθυμεί να μεταβεί στη Γαλλία (Γάλλος υπήκοος, υπήκοος κράτους-μέλους της Ε.Ε., υπήκοος τρίτης χώρας) την προσκόμιση πιστοποιητικού υγείας για την είσοδο ή διέλευσή του σε γαλλικό έδαφος, το οποίο θα ζητείται πριν από τη χρήση του εισιτηρίου.
Για τη χώρα μας, το θέμα αποτελεί μέρος του σχεδιασμού της κυβέρνησης σε συνεργασία με τους επιστήμονες που έχουν το βάρος διαχείρισης της υγιειονομικής κρίσης και αποτελεί προϋπόθεση για να εξασφαλιστεί στον μέγιστο βαθμό η αξιοπιστία της λύσης που θα επιλεγεί. Τα γρήγορα τεστ στις εισόδους της χώρας είναι μία από τις λύσεις που έχουν ακουστεί, ενώ ήδη το «Ελευθέριος Βενιζέλος» έχει προσφερθεί ώστε, αν χρειαστεί, να χρησιμοποιηθούν εγκαταστάσεις του για μαζικά τεστ όταν αρθούν οι περιορισμοί.
7 ΦΠΑ και τέλος διαμονής στο τουριστικό πακέτο:
Με την κρίση του κορωνοϊού επανέρχεται πιο πιεστικά από ποτέ αίτημα του τουριστικού κλάδου για αναστολή του τέλους διανυκτέρευσης που επιβαρύνει τον πελάτη, για το 2020, και μείωση του ΦΠΑ από 1/6/2020 και για όσο χρόνο χρειαστεί να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος: της διαμονής στο 6%, όλης της εστίασης στο 13%, της υπηρεσίας του τουριστικού πακέτου στο 13%, των εγχώριων μεταφορών στο 13% και παραμονής του θαλάσσιου τουρισμού στο 12%. «Είναι μονόδρομος αν θέλουμε η Ελλάδα να είναι ανταγωνιστική την επόμενη μέρα – και αυτό είναι ένα βασικό αίτημα συζήτησης με την κυβέρνηση». Από πλευράς του οικονομικού επιτελείου, υπάρχουν μεν ευήκοα ώτα, ωστόσο ο προβληματισμός, κατά τις πληροφορίες, έγκειται στο timing, στο πότε δηλαδή θα είναι σωστό να ρίξει όλα τα πολεμοφόδια στη μάχη από τη στιγμή που δεν έχει ξεκαθαρίσει το σκηνικό εντός και πολύ περισσότερο εκτός Ελλάδος.
«Ο τουρισμός είναι εξαγώγιμο προϊόν και πρέπει να γνωρίζουμε με μεγαλύτερη σιγουριά την επιπεδοποίηση της καμπύλης όσον αφορά τον έλεγχο της πανδημίας και στο εξωτερικό ώστε να χρησιμοποιήσουμε και τα κατάλληλα όπλα, ανάλογα και με τις αγορές που θα θελήσουμε να απευθυνθούμε», αναφέρουν από το οικονομικό επιτελείο.
8 Βιωσιμότητα επιχειρήσεων:
Πολύ σημαντικός είναι ο άξονας για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, δεδομένου ότι στην επανεκκίνηση οι τουριστικές επιχειρήσεις θα χρειαστούν επιπλέον ρευστότητα με κεφάλαια κίνησης, πέραν του ανοιχτού ζητήματος των υφιστάμενων δανείων. Κατά την εκτίμηση του προέδρου του ΣΕΤΕ και λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για έναν κλάδο που παράγει έσοδα άνω των 18 δισ. ευρώ (με βάση τα νούμερα του 2019), «τα κεφάλαια που έχει ανάγκη ο κλάδος είναι κοντά στο 10%, άρα μεταξύ 1,5-2 δισ. ευρώ». Σημειώνεται εδώ ότι συνολικά για την ελληνική οικονομία και τις ελληνικές επιχειρήσεις (άρα και τις τουριστικές) το υπουργείο Ανάπτυξης έχει ανακοινώσει ότι στοχεύει σε κινητοποίηση κεφαλαίων έως και 7 δισ. ευρώ μέσα από τον υπό σύσταση εγγυοδοτικό μηχανισμό που χρησιμοποιεί αδιάθετα του ΕΣΠΑ και της Αναπτυξιακής Τράπεζας, ώστε να καλυφθούν μέσω δανειοδότησης οι ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης των πληγεισών επιχειρήσεων από την πανδημία του κορωνοϊού. Σε μέρος από αυτά τα κεφάλαια στοχεύουν και οι τουριστικές επιχειρήσεις.
9 Στήριξη εποχικά εργαζομένων:
Στην επανεκκίνηση της οικονομίας θα τεθεί ζήτημα επιπλέον προστασίας των εργαζομένων του τουρισμού, εκ των οποίων πολλοί είναι εποχικοί. Οι εργαζόμενοι του τουρισμού στο δυνατό τρίμηνο Ιουνίου – Αυγούστου φτάνουν τους 700.000 και φέτος πολλοί θα μείνουν άνεργοι, αφού πολλά ξενοδοχεία εποχικής λειτουργίας δεν θα ανοίξουν καθόλου, ούτε καν τον Ιούλιο, με πολλούς ξενοδόχους να επεξεργάζονται πλάνα συνεργειών και σύμπτυξης δραστηριοτήτων, π.χ. σε προορισμούς που έχουν περισσότερες μονάδες. Αρα είναι κρίσιμο να υπάρξει ένα νέο πλέγμα μέτρων και διεύρυνση του επιδόματος ανεργίας.
10 Καμπάνια και πρόγραμμα προώθησης:
Η ζήτηση για την επόμενη μέρα στον ελληνικό τουρισμό θα ενισχυθεί και από ένα στοχευμένο πρόγραμμα προβολής, πιθανότατα με τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που θα εστιάσει εκεί όπου δυνητικά θα μπορούσε η Ελλάδα να αντλήσει πελατεία, «αφού ανιχνεύσουμε ποιες είναι αυτές οι αγορές».
Ακόμη επιθυμούμε να καταθέσουμε μια σειρά από συστάσεις και συμβουλές για μία πιο αποτελεσματική διαχείριση των επαγγελματικών ζητημάτων που προκύπτουν.
Η φιλοσοφία είναι να ανταμείψουμε τον επισκέπτη που έκανε την υπέρβαση, μας εμπιστεύτηκε και ταξίδεψε στο νησί μας για διακοπές το 2020 και η ψύχραιμη και αποτελεσματική προετοιμασία για το 2021.
- -Ακυρώσεις κρατήσεων – Επιστροφές προκαταβολών κάθε μορφής:
Η κυβέρνηση θεσμοθέτησε το voucher 18μηνης διάρκειας για την επιστροφή χρημάτων, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις ξενοδοχειακές μονάδες για την εξασφάλιση των επιστροφών σε διάστημα 18 μηνών. Ενημερωθείτε σχετικά και κάντε χρήση, όπου αυτό χρειαστεί.
- Βρίσκεται σε εξέλιξη από τους Tour Operators μια προσπάθεια μετακύλισης των κρατήσεων (rebooking), κυρίως των μηνών Μαΐου και Ιουνίου. Είναι σκόπιμο να δοθούν κίνητρα στους επισκέπτες ώστε να μην ακυρώσουν, αλλά να μετακυλήσουν τις διακοπές τους χωρίς επιπλέον κόστος σε μεταγενέστερη ημερομηνία της φετινής σαιζόν, ακόμα και της σαιζόν 2021, αν χρειαστεί. Αυτό θα ενισχύσει όσο γίνεται την υπόλοιπη ενεργή σαιζόν 2020.
- Προτείνουμε να επεξεργαστείτε εκπτωτικά πακέτα προσφορών σε συνεργασία και με άλλες υπηρεσίες φιλοξενίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε συνδυασμένες προσφορές για rebooking με ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, Spa, εστιατόρια, θαλάσσια σπορ, κτλ. σε όσους πελάτες δεν ακυρώσουν, αλλά μεταθέσουν τις ημερομηνίες διακοπών τους εντός το 2020.
- Επικοινωνήστε στους πελάτες σας κι εσείς τα κίνητρα απευθείας, όσο πιο άμεσα μπορείτε, και μην αφήσετε την πρωτοβουλία μόνο ως ευθύνη των Tour Operators. Αυτή είναι μία συλλογική προσπάθεια από όλους τους συνεργάτες στην αλυσίδα της φιλοξενίας.
Voucher εφάπαξ ποσού έκπτωσης στη διαμονή των πελατών, ή/και κατανάλωσης εντός της μονάδας σας θα λειτουργήσει επίσης πολύ θετικά ως ανταμοιβή στον επισκέπτη και θα είναι ισχυρό κίνητρο.
Αυτό θα χτίσει πιο αποτελεσματικά τη σχέση εμπιστοσύνης και ανταμοιβής μεταξύ των πελατών και των επιχειρήσεων.
- -Γενικές εκπτώσεις – Σύναψη συμβολαίων για το 2021
Δεν συνιστάται η χορήγηση μαζικών εκπτώσεων στους Tour Operators υπό την ψυχολογία πανικού. Ελάχιστα θα έχουν αποτέλεσμα στην φετινή περίοδο.
Σε ότι αφορά πιθανές προτάσεις για πρόωρη σύναψη συμβολαίων για το 2021 με μειωμένες τιμές, αυτό πρέπει να αποφευχθεί οπωσδήποτε.
Δεν πρέπει να δεσμεύσουμε αρνητικά τα επόμενα χρόνια λειτουργίας και να υποχωρήσουμε σε τιμές παρελθόντων ετών, υποσκάπτοντας τη σκληρή δουλειά των τελευταίων 10 ετών στον τουρισμό.
Η εικόνα της αγοράς θα είναι περισσότερο σαφής μετά τον Αύγουστο και εκτιμάται ότι δεν θα υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις για το καλοκαίρι του 2021. Συνεπώς, οι ξενοδόχοι χωρίς ηττοπάθεια πρέπει να επιδείξουν ψυχραιμία, υπομονή, αλληλεγγύη και αντοχή στην καταστροφολογία, από όπου και αν προέρχεται.
- -Πολιτική εισπράξεων
Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και στενή παρακολούθηση των εισπράξεων, καθώς αναμένονται καθυστερήσεις και στις τιμολογημένες απαιτήσεις εισπράξεων μετά την αναχώρηση των πελατών. Το ενδεχόμενο πτώχευσης διεθνών τουριστικών πρακτορείων κατά τη διάρκεια της ενεργής σαιζόν 2020 είναι πολύ πιθανό.
Είναι απαραίτητο οι ξενοδοχειακές και οι άλλες επιχειρήσεις υπηρεσιών φιλοξενίας να επιδείξουν μεγάλη επιφύλαξη και να περιορίσουν την πίστωση και τα ανοικτά υπόλοιπα από Tour Operators σε συντηρητικά και ασφαλή περιθώρια, μέχρι να εξομαλυνθεί η αγορά και σίγουρα όχι πριν το 2021.
- -Εργασιακές αναπροσαρμογές
Ας μην ξεχνούμε ότι οι εργαζόμενοι στον Τουρισμό, σε κάθε τομέα, είναι οι πρεσβευτές της τουριστικής εμπειρίας στους επισκέπτες μας. Η συρρίκνωση της περιόδου λειτουργίας κατά τουλάχιστον δύο μήνες θα επιφέρει πλήγμα στους εργαζομένους στη φιλοξενία, που ήδη στηρίζουν την οικογενειακή επιβίωση στην περιορισμένη διάρκεια των έξι καλοκαιρινών μηνών.
Πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για εξάντληση κάθε ευκαιρίας απασχόλησης στους εργαζόμενους στη φιλοξενία, χωρίς συμβιβασμούς στις συνθήκες και τους όρους εργασίας και αμοιβής.
Η αξιοπρεπής διαβίωση και η εξασφάλιση του εισοδήματος των ανθρώπων που υλοποιούν το επιχειρηματικό όραμα κάθε ημέρα, πρόσωπο με πρόσωπο με τους επισκέπτες μας, είναι εξίσου σημαντική με την επιβίωση των επιχειρήσεων της φιλοξενίας.
Εκτός όμως από τα μέτρα για τις τουριστικές επιχειρήσεις είναι πολύ σημαντικό η λήψη μέτρων και γενικότερα:
α. Ενίσχυση των δημοσίων υποδομών υγείας για τους πολίτες και επισκέπτες, διότι η έλλειψη υγείας και ασφάλειας έχει αρνητικές συνέπειες στην ενεργοποίηση της τουριστικής ζήτησης.
β. Ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης και της κινητικότητας των Ελλήνων με στόχο την τόνωση του εσωτερικού τουρισμού.
γ. Κατάρτισης προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού για κάθε πληττόμενη κοινωνική τάξη.
Η σχεδόν μηδενική ταξιδιωτική κίνηση είναι πλέον δεδομένη. Στην επανεκκίνηση λοιπόν των διεθνών τουριστικών μετακινήσεων όποτε κι αν συμβεί, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι πρωτοπόρα. Η μέχρι στιγμής καλή πορεία αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης από την Ελλάδα με την «τσακισμένη» οικονομία και τα πενιχρά μέσα, ευχόμαστε να συνεχιστεί και να αποτελέσει θετικό παράδειγμα σε διεθνές επίπεδο. Παρόλο που σε παγκόσμιο πάντως επίπεδο δεν μπορούμε να προβλέψουμε κάτι ασφαλές, ήδη υπάρχουν θετικά δημοσιεύματα για τις μελλοντικές διακοπές στην Ελλάδα από τον αγγλικό τύπο.
Η διστακτική πρόβλεψη μας για την φετινή season είναι πως θα υπάρξει μεγάλος αριθμός αφίξεων της τελευταίας στιγμής όποτε πρέπει όλες οι επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου να βρίσκονται σε ετοιμότητα.
Επιπλέον, λόγο της παύσης της τουριστικής κίνησης είναι αναμενόμενο να υπάρξει μεγάλη πίεση από τους μεγάλους Tour Operators και τις αεροπορικές εταιρείες για εξαιρετικά χαμηλότερες τιμές. Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι τουριστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν πρέπει να μπουν στην λογική των μειωμένων τιμών αλλά θα πρέπει να ακολουθήσουν τη στρατηγική Product Bundling (Δεσμοποίησης Προϊόντων), δηλαδή την δημιουργία πακέτων προϊόντων που ο συνδυασμός τους είναι συμπληρωματικός του κύριου προϊόντος ή απαραίτητος, όπως για παράδειγμα στην τιμή ενός δωμάτιο να υπάρξει παροχή ενός γεύματος και υπηρεσίες του spa και του γυμναστηρίου χωρίς κάποια επιπλέον χρέωση.
. Αναβάθμιση & Εκπαίδευση ανθρωπίνου δυναμικού: Στα ξενοδοχεία και στους χώρους εστίασης θα πρέπει να γίνει τοποθέτηση αντιβακτηριδιακού εξοπλισμού για το πλύσιμο των χεριών και ειδικών ιονιστών αέρα. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να τηρούνται τακτικές απολυμάνσεις των κοινόχρηστων χώρων. Τα εστιατόρια θα πρέπει να παρέχουν και να διαφημίζουν υγιεινά γεύματα της μεσογειακής κουζίνας. Η σωστή προετοιμασία και εκπαίδευση του προσωπικού θα συμβάλλει στο να είναι σε πλήρη ετοιμότητα, έτσι ώστε να βοηθούν τους τουρίστες στην τήρηση των μέτρων-κανόνων, στην ενημέρωση τους για κάθε απορία και αφετέρου για να αποφευχθεί το αίσθημα του φόβου και του πανικού. Ένα άλλο μέτρο είναι η απαραίτητη εξέταση του προσωπικού στον COVID-19.
Επίσης, σε τοπικό επίπεδο, πρέπει να μεριμνήσουν οι Δήμοι και οι άλλοι συλλογικοί φορείς, ώστε να εντάξουν στο πρόγραμμα τους την διαχείριση κρίσεων προστατεύοντας έτσι όσο είναι εφικτό, τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες της περιοχής. Τέλος, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου απαιτείται να προετοιμάζονται και να ζητάνε συμβουλευτικές υπηρεσίες/σεμινάρια για την επιμόρφωση του ανθρωπίνου δυναμικού, έτσι ώστε να βρίσκονται σε συνεχή ετοιμότητα
Το Marketing & Επικοινωνιακή Διαχείριση Κρίσης:
Είναι σχεδόν σίγουρο, πως όλες οι χώρες θα εντείνουν τις δράσεις τουριστικής προβολή εστιάζοντας κυρίως σε στρατηγικές “επιθετικού” μάρκετινγκ τονίζοντας το θέμα της υγείας και της ασφάλειας των επισκεπτών μετά το τέλος της κρίσης, όποτε και να συμβεί αυτό.
Πώς η Ελλάδα μπορεί να ξεχωρίσει και να διαφοροποιηθεί από τους ανταγωνιστές της, μόλις ελεγχθεί η πανδημία;
α. Για την ανάπτυξη της κατάλληλης στρατηγικής τουριστικής προβολής πρέπει μια ομάδα ειδικών επιστημόνων (τουριστικής ανάπτυξης, μάρκετινγκ, ψυχολογίας, δημοσιογραφίας, κ.ά.) να καταγράψουν τις ταξιδιωτικές τάσεις πριν την κρίση και να εκτιμήσουν αυτές που θα δημιουργηθούν μετά το πέρας της.
β. Στην περίπτωση της συνέχισης της πανδημίας του COVID-19, οι καμπάνιες τουριστικής προβολής που έχουν στόχο την προσέλκυση επισκεπτών από τις διεθνείς αγορές πρέπει να ανασταλούν μέχρι την ομαλοποίηση της κατάστασης, διότι θα είναι σπάταλη κονδυλίων χωρίς κάποιο αποτέλεσμα. Αρκετοί θα αναρωτηθούν για ποιόν λόγο είναι άσκοπο; Η απάντηση είναι απλή, οι κύριες χώρες προέλευσης των τουριστών της Ελλάδας όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία και η Γερμανία, βρίσκονται σε δραματική κατάσταση λόγω του COVID-19 και δεν μπορούν ακόμα να εκτιμήσουν πότε θα σταματήσουν τα περιοριστικά μέτρα και η περίοδος της καραντίνας. Ωστόσο πολλές χώρες εισερχόμενου τουρισμού όπως και η Ελλάδα, η Πορτογαλία έχουν ήδη προωθήσει δράσεις προβολής εν μέσω κρίσης που δείχνουν αισιόδοξα μηνύματα για την μελλοντική επιλογή του προορισμού!
γ. Μεγάλη σημασία στο μέλλον θα έχει η ενίσχυση της εικόνας μας, ως υγειονομικά ασφαλής τουριστικός προορισμός για τους τουρίστες. Μπορεί να χρειαστεί να γίνει κάποια μικρή ή μεγάλη αλλαγή του εμπορικού σήματος (brand), με σκοπό να κερδίσουμε εκ νέου την ταξιδιωτική εμπιστοσύνη σε διεθνή επίπεδο.
Το πρώτο βήμα για την προσέγγιση των ταξιδιωτών σε αυτήν την περίοδο έγινε από τον ΕΟΤ και τη Marketing Greece με την νέα καμπάνια #Greecefromhome, δίνοντας τη δυνατότητα στους τουρίστες να περιηγηθούν στους προορισμούς της Ελλάδας και να προγραμματίσουν το επόμενο ταξίδι τους, όποτε κι αν γίνει.
δ. Δημόσιες σχέσεις και ενέργειες δημοσιότητας:
Διαφημιστικά σποτ και συνεντεύξεις με πολιτικά πρόσωπα, δημοσιογράφους και επιστήμονες υγείας μετά το πέρας της κρίσης, έτσι ώστε να τονιστεί η σταθερότητα της κατάστασης και η επιτυχής επίλυση των προβλημάτων υγείας στον πληθυσμό και στις επιχειρήσεις. Ανάλογη διοργάνωση Fam & Press Trips, καθώς και συνέργειες με συλλογικούς φορείς τουρισμού, πολιτισμού και παραγωγικών φορέων των περιοχών.
.
Ίδρυση Τμήματος Διαχείρισης Κρίσεων για τον Τουρισμό: Το Υπουργείο Τουρισμού – ΕΟΤ πρέπει να δημιουργήσουν ένα εξειδικευμένο τμήμα που θα ασχολείται με τη διαχείριση κρίσεων
- Απαιτείται ο σχηματισμός ομάδας, η οποία θα αποτελείται από ειδικούς στην τουριστική ανάπτυξη, την επικοινωνία – social media, το τουριστικό marketing, την οικονομική ανάλυση, κ.ά.
- Δημιουργία ταμείου για την παροχή κονδυλίων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
- Δημιουργία και προσθήκη ενός επίσημου micro site (για ενδεχόμενες κρίσεις) στην ήδη υπάρχουσα ιστοσελίδα του ΕΟΤ, το όποιο θα γίνει γνωστό στα ξένα ΜΜΕ και στο οποίο θα υπάρχει άμεση ενημέρωση για οποιαδήποτε πληροφορία αφορά τον επισκέπτη σε κάθε ενδεχόμενη κρίση (σεισμό, ατύχημα κ.λπ.). Θα υπάρχουν επίσης διαθέσιμα κείμενα, επιστημονικές έρευνες & μελέτες, επίσημες εκτιμήσεις, μέτρα , αλλαγές – τροπολογίες στο νομοθετικό πλαίσιο, συμβουλές για τους τουρίστες που βρίσκονται στην χώρα και στατιστικά δεδομένα.
- Τακτική επικοινωνία και παροχή πληροφοριών στα γραφεία του ΕΟΤ στο εξωτερικό για την πορεία της κρίσης και τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν.
Συμπέρασμα:
Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους τους πολιτικούς και οικονομικούς φορείς
Πως η μείωση της τουριστικής δραστηριότητας δε θα έχει αρνητικές επιπτώσεις μόνο στους τομείς που είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τον τουριστικό κλάδο, διότι είναι η έναρξη ενός “Domino Effect”, η οποία θα επηρεάσει τις προμήθειες των ενδιάμεσων, των τελικών προϊόντων, τις επιχειρήσεις στήριξης του τουρισμού (Marketing, Μελέτη & Έρευνα, κ.ά.), αποδιοργανώνοντας τελικά τη συνολική οικονομία των οικονομικά ασθενέστερων χωρών με ραγδαία μείωση του ΑΕΠ τους.
Είναι σαφές ότι και αυτή η κρίση μαζί με τους κινδύνους για τις ζωές μας, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται και σαν μια αναγκαία ευκαιρία για την αλλαγή στον προγραμματισμό και τον σχεδιασμό της βιώσιμης ανάπτυξης της χώρας μας, εντάσσοντας επιμελώς σχέδια διαχείρισης κρίσεων του τουρισμού στον στρατηγικό σχεδιασμό μάρκετινγκ.
.
Κλείνοντας, εκτός από τις προτάσεις και συμβουλές, σε αυτές τις δύσκολες στιγμές πρέπει να τονίσουμε πως η έννοια της αλληλεγγύης έρχεται πρώτη.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, οι οποίοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή (γιατροί, νοσηλευτές, υπάλληλοι σούπερ μάρκετ, υπάλληλοι delivery, υπάλληλοι courier, κ.ά.), που έχουν απομακρυνθεί από τις οικογένειές τους και ενώ αντιμετωπίζουν προβλήματα και απώλειες παλεύουν με το χρόνο για το δημόσιο συμφέρον όλων μας.
Όλοι μας θα πρέπει να τους προσφέρουμε έμπρακτα βοήθεια με όποιον τρόπο μπορούμε, αναγνωρίζοντας την προσφορά τους, δείχνοντας ότι στεκόμαστε δίπλα τους.
Αναφέρουμε ενδεικτικά τις κινήσεις που θα μπορούσαν να γίνουν:
Σε Τουριστικά Καταλύματα – Ξενοδοχεία: Παροχή δωματίων δωρεάν για την διαμονή των γιατρών και των νοσηλευτών. Επιπλέον, στην περίπτωση που η κατάσταση ξεφύγει και το κράτος χρειαστεί παραπάνω κλίνες για την περίθαλψη των ασθενών, θα μπορούσε να μετατραπούν οι εγκαταστάσεις και τα δωμάτια των ξενοδοχείων σε νοσοκομειακές υποδομές.
Σε Χώρους εστίασης: Παροχή δωρεάν (ή με πολύ μικρό κόστος) γευμάτων και καφέδων-χυμών στο ιατρικό-νοσηλευτικό προσωπικό.
Εθελοντισμός: Σε συνεννόηση με τις τοπικές αρχές, οι μη ευπαθείς ομάδες, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην διανομή τροφίμων και άλλων υλικών που είναι αναγκαίο για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο και δεν έχουν την δυνατότητα να βγουν από το σπίτι τους, ηλικιωμένους, αστέγους κ.λπ.
Ένα είναι σίγουρο , θα ζήσουμε ένα διαφορετικό καλοκαίρι.!
Νάντια Σαλτερή